Coraz częściej mówi się o diecie bezglutenowej, czyli eliminującej niektóre białka roślinne z pożywienia. Taki sposób odżywienia bywa trudny, ponieważ gluten występuje w wielu produktach spożywczych. Czasami można spotkać wiele sprzecznych informacji na ten temat – niektóre produkty zbożowe z pewnością powinny być przy stosowaniu diety bezglutenowej odrzucone, inne mogą zawierać niekorzystne białka w ograniczonej ilości, jeszcze inne są pod tym względem bezpieczne. Spróbujmy uporządkować ten chaos i przyjrzyjmy się od podstaw założeniom diety, produktom i samemu schorzeniu, które wymusza rezygnację z glutenu.
Czym jest gluten i dlaczego niektórym szkodzi?
U niektórych osób gluten może wywołać szereg przykrych dolegliwości. Jedną z przyczyn jest choroba zwaną celiakią. Jest to przewlekła choroba autoimmunologiczna, związana z zapaleniem jelita cienkiego i występuje tylko u osób predysponowanych do niej genetycznie. Objawia się przewlekłymi biegunkami po spożyciu glutenu, spadkiem wagi, tłuszczowymi lub wodnistymi stolcami, bólami brzucha i wzdęciami, a także niedokrwistością czy zapaleniem stawów. Ze strony układu pokarmowego podobne objawy daje też alergia na gluten – ale nie jest ona tożsama z celiakią, ponadto przy alergii na gluten występują zmiany skórne, takie jak pokrzywka oraz problemy z układem oddechowym – pojawia się katar, astma itp. Jeszcze innym schorzeniem, dającym zbliżoną reakcje organizmu, jest nadwrażliwość na białka pochodzące ze zbóż.
Jakie są bezpieczne produkty dla bezglutenowca?
1. Dobra wiadomość jest taka, że nie trzeba w całości rezygnować ze zbóż. Trzeba jednak wybierać zboża naturalne, które glutenu nie zawierają. Należą do nich:
- ryż biały i brązowy oraz kukurydza, w tym mamy zielone światło dla kaszek ryżowych i kukurydzianych, chrupek kukurydzianych itp.
- gryka, proso, amarantus – można więc spożywać kaszę jaglaną z prosa, kaszę gryczaną
2. Bezpieczne są świeże mięso, ryby i jaja. Gotowe mięsa mogą zawierać gluten chociażby na panierce, tak samo wyroby garmażeryjne czy wędliny – tam gluten może być sztucznie dodany jako polepszacz smaku.
3. Problemu nie powinno stwarzać mleko ani produkty mleczne – kefir, maślanka, sery. Uważać trzeba na przetwory mleczne smakowe, np. owocowe czy czekoladowe, na gotowe masy do serników czy produkty seropodobne. Może w nich znajdować się np. błonnik pszenny.
4. Warzywa i owoce w czystej postaci są w pełni bezpieczne. To, co może być problematyczne to np. warzywa w sałatkach – ponieważ może tam pojawić się dressing zawierający gluten, nie poleca się też suszonych owoców, najczęściej w postaci wsadu owocowego.
5. Tłuszcze, takie jak masło, olej roślinny, oliwa – są bez zastrzeżeń, o ile nie mówimy o np. gotowych sosach na bazie tłuszczy, których pochodzenia nie znamy.