Ustalenie w toku sprawy karnej sprawstwa i winy oskarżonego nie zawsze musi powodować wydanie wyroku skazującego i orzeczenie wobec oskarżonego kary. Jednym z takich przypadków występującym w polskim prawie jest warunkowe umorzenie postępo-wania karnego. Jest to środek probacyjny, który zakłada poddanie sprawcy przestępstwa próbie, czyli służy resocjalizacji osoby uznanej za winną zarzucanego jej czynu. Instytucja ta daje szansę sprawcy na poprawę. Ogólnym warunkiem zastosowania wobec sprawcy warunkowego umorzenia postępowania jest pozytywna prognoza kryminologiczna, która opiera się na założeniu, że istnieje duże prawdopodobieństwo, iż w przyszłości sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego.
Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a po-stawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni prze-stępstwa (art. 66 § 1 k.k.). Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności (66 § 2 k.k.). O warunkowe umorzenie postępowania karnego może ubiegać się osoba, która nie była dotychczas skazana za przestępstwo umyślne (czyli takie, przed którego popełnieniem sprawca jest świadomy, że czyn, który ma zamiar dokonać jest przestępstwem).
Kto decyduje o warunkowym umorzeniu?
O warunkowym umorzeniu postępowania karnego decyduje wyłącznie Sąd. Rola prokuratora ograniczona jest tylko do stwierdzenia przesłanek oraz ewentualnego skierowania do Sądu wniosku o umorzenie, w którym prokurator może wskazać proponowany okres próby, lub też obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego.
Kiedy można złożyć wniosek o warunkowego umorzenie postępowania karnego?
Wniosek o warunkowe umorzenie można złożyć na każdym etapie postępowania, tj. zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i sądowym. W momencie postawienia zarzutu taki wniosek podejrzany powinien skierować do prokuratora, który prowadzi postępowanie przygotowawcze. Jeżeli prokurator przychyli się do wniosku, wówczas zamiast aktu oskarżenia, skieruje do Sądu wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego. Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego można składać wielokrotnie, nawet na etapie postępowania odwoławczego, gdy tylko pojawią się nowe okoliczności uzasadniające jego uwzględnienie. Jeśli Sąd postanowi, że wobec sprawcy należy warunkowo umorzyć postępowanie, to jednocześnie oznaczy on okres próby. Wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd ma możliwość orzeczenia wobec sprawcy licznych środków, które ten musi spełnić w okresie próby.
Jakie obowiązki Sąd może nałożyć na oskarżonego w wyroku orzekającym warunkowe umorzenie postępowania?
Na podstawie art. 67 k.k. Sąd orzeka:
Obligatoryjnie:
- Sąd zobowiązuje oskarżonego do naprawienia szkody w całości lub części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę.
- informowanie Sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby
- przeproszenie pokrzywdzonego
- wykonanie ciążących na sprawcy świadczeń alimentacyjnych
- powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających
- powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób
- świadczenie pieniężne
- zakaz prowadzenia pojazdów do lat dwóch (art. 67 § 3 kk).
Czy warunkowe umorzenie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym?
Informacja o warunkowym umorzeniu jest umieszczana w rejestrze karnym,
jednakże nie jest to tożsame z wpisem o skazaniu tejże osoby. W świetle prawa taka osoba pozostaje osobą niekaraną i w razie potrzeby może uzyskać z Krajowego Rejestru Karnego zaświadczenie o swojej niekaralności.
W okresie próby sprawca musi zachowywać się w sposób właściwy, w szczególności zgodnie z przepisami prawa. Jeśli popełni on bowiem w okresie próby umyślne prze-stępstwo i zostanie za nie prawomocnie skazany, to Sąd ma obowiązek podjąć warunkowo umorzone postępowanie. Ponadto, jeśli sprawca nie spełnia w okresie próby nałożonych na niego obowiązków Sąd także może podjąć postępowanie karne. Po upływie okresu próby następuje swoisty okres przejściowy, który trwa 6 miesięcy. Jeśli w ciągu owych 6 miesięcy sprawca nie popełni żadnego przestępstwa i nie będzie naruszał porządku prawnego Sąd nie będzie już miał możliwości podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, co oznacza, że za dane przestępstwo nie będzie on mógł już zostać skazany na karę pozbawienia wolności.
Skontaktuj się: Adwokat Gniezno.