W powszechnej opinii społecznej „wydziedziczenie” potocznie rozumiane jest jako pozbawienie potencjalnych spadkobierców ustawowych udziału w spadku. W rzeczywistości „wydziedziczenie” sensu stricto w rozumieniu przepisów prawa spadkowego jest pozbawieniem spadkobierców ustawowych prawa do zachowku, a nie tylko samego prawa do dziedziczenia. Z kolei pozbawienie samego prawa do spadku jest wyłączeniem dziedziczenia, co ma charakter węższy, aniżeli wydziedziczenie, które obejmuje swoim zakresem wyłącznie dziedziczenia i pozbawienie zachowku jednocześnie.
"Wydziedziczenie" w rozumieniu prawnym (a nie potocznym), jak zostało już powyżej wskazane, oznacza pozbawienie zstępnych, małżonka i rodziców prawa do zachowku. W takiej sytuacji osoba wydziedziczona nie jest ani spadkobiercą, ani także osobą uprawnioną do żądania zachowku (nie może żądać żadnej zapłaty od faktycznych spadkobierców). Niemniej jednak, aby spadkodawca za życia "wydziedziczył" skutecznie zstępnych, małżonka i rodziców, muszą zaistnieć przesłanki ustawowe.
Przyczyny wydziedziczenia wskazane zostały wprost w art. 1008 k.c. Zgodnie z ww. przepisem, spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
Przykładem zaistnienia takiej przyczyny jest sytuacja, kiedy dana osoba prowadzi naganny tryb życia (alkoholizm, narkomania). - dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
Przykładem zaistnienia takiej przyczyny jest sytuacja, kiedy dana osoba faktycznie popełni chociaż jedno z ww. przestępstw wobec spadkodawcy lub jednej z najbliższych mu osób. - uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych;
Przykładem zaistnienia takiej przyczyny jest sytuacja, kiedy dana osoba nie udziela opieki spadkodawcy lub pomocy w chorobie.
Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że pozbawienie zachowku może zostać dokonane wyłącznie w testamencie, a przyczyna wydziedziczenia winna zostać dokładnie sprecyzowana w jego treści. Co więcej, przyczyna wydziedziczenia nie może mieć charakteru dowolnego, lecz powinna być zgodna z powołanymi powyżej przesłankami wydziedziczenia. Samo wydziedziczenie bez wskazania jego przyczyny jest bezskuteczne.
Skontaktuj się: Adwokat Gniezno.