Kiedy można pozbawić władzy rodzicielskiej nad dzieckiem?

Wykonywanie władzy rodzicielskiej przez rodziców oznacza przede wszystkim sprawowanie pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem od chwili narodzin, aż do ukończenia pełnoletniości. W tym okresie, rodzice są opiekunami prawnymi, którzy mają obowiązek wychowywania dziecka, dbania o jego dobro, z poszanowaniem jego godności i praw.

Na skutek różnych okoliczności, władza ta może zostać ograniczona, a w skrajnych przypadkach może dojść nawet do jej pozbawienia. Co za tym idzie, decyzję o pozbawieniu władzy rodzicielskiej może podjąć wyłącznie sąd rodzinny, który powinien kierować się zawsze dobrem dziecka.

Kiedy można pozbawić władzy rodzicielskiej? Przesłanki są następujące:

1. Trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (np. odbywanie długotrwałej kary pozbawienia wolności, długotrwała i ciężka choroba uniemożliwiająca wykonywanie władzy rodzicielskiej);
2. Nadużycie władzy rodzicielskiej (np. stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej wobec dziecka, wykorzystywanie dziecka do czynów nierządnych);
3. Rażące zaniedbanie obowiązków rodziców względem dziecka (np. uporczywy brak jakiegokolwiek zainteresowania dzieckiem i brak kontaktów z nim, uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych, nadużywanie alkoholu przez rodziców, porzucanie małoletniego w miejscach niebezpiecznych dla jego zdrowia i życia).

Osoba, która została pozbawiona władzy rodzicielskiej nie może wychowywać dziecka, ani decydować o sprawach, które go dotyczą. Co ważne, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie powoduje wygaśnięcia obowiązku płacenia alimentów.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej może nastąpić z urzędu albo na wniosek jednego z rodziców lub każdej innej osoby, która dostrzega krzywdę dziecka (np. dziadkowie, nauczyciel, prokurator). Pozbawienie może być orzeczone również w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może dotyczyć obojga rodziców, lub może być orzeczone względem jednego z nich.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w jednym ze swoich wyroków, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wyklucza prawa do kontaktu z dzieckiem (wyrok SN z 8.09.2004 r., IV CK 615/03). Kontakty te mogą polegać w szczególności na spotkaniach, odwiedzinach oraz bezpośrednim porozumiewaniu się lub za pomocą komunikacji elektronicznej. W przypadku, jednak, gdy utrzymywanie kontaktów zagraża dobru dziecka lub w jakiś sposób je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania.

Kontakt: Adwokat Gniezno.

Poniżej artykuł w wersji potocznej, dla osób nie posiadających wiedzy prawnej:

Wielu z nas wie, że rodzice są odpowiedzialni za wychowywanie swoich dzieci i dbanie o ich dobro. Ale co się dzieje, gdy rodzice nie spełniają tych obowiązków? Czy można im odebrać władzę nad dzieckiem?

Okazuje się, że takie sytuacje są możliwe, ale decyzję o tym podejmuje sąd, który zawsze stara się działać w najlepiej pojętym interesie dziecka.

Kiedy to może się zdarzyć?

1. Jeśli rodzic trwale nie może pełnić swoich obowiązków – to może być na przykład wtedy, gdy jest w więzieniu przez długi czas lub cierpi na poważną i długotrwałą chorobę, która uniemożliwia mu opiekę nad dzieckiem.
2. Jeśli rodzic źle korzysta z władzy rodzicielskiej – na przykład stosuje przemoc fizyczną lub psychiczną wobec dziecka lub wykorzystuje je w niewłaściwy sposób.
3. Jeśli rodzic rażąco zaniedbuje swoje obowiązki – to oznacza, że w ogóle nie interesuje się dzieckiem, nie utrzymuje kontaktu z nim, nie płaci na jego utrzymanie lub prowadzi tak nieodpowiedni tryb życia, że naraża dziecko na niebezpieczeństwo.

Kiedy taka sytuacja zostaje zauważona, to osoba inna niż rodzic może zgłosić to sądowi. Mogą to być na przykład dziadkowie, nauczyciele, czy nawet prokurator. Sąd w takim przypadku może zdecydować, że to dziecko nie powinno być już pod opieką danego rodzica.

Co ważne, gdy rodzic zostaje pozbawiony władzy rodzicielskiej, nie oznacza to, że nie musi płacić na utrzymanie dziecka.

Sąd może to orzec sam, ale także po wniosku jednego z rodziców. Co ciekawe, pozbawienie władzy rodzicielskiej nie wyklucza też prawa rodzica do kontaktu z dzieckiem. To oznacza, że nadal mogą się widywać, rozmawiać przez telefon lub przez internet. Jednak, jeśli sąd uzna, że takie kontakty zagrażają dziecku, może je zabronić.

Podsumowując, pozbawienie władzy rodzicielskiej to poważna sprawa, ale sąd podejmuje taką decyzję tylko wtedy, gdy naprawdę jest to w najlepszym interesie dziecka.