Z chwilą śmierci spadkodawcy przechodzą na spadkobierców prawa i obowiązki majątkowe. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.). Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 k.c.). Oznacza to, że spadkobierca z mocy prawa wstępuje bowiem w całą sytuację prawną zmarłego.
W skład spadku wchodzą w szczególności następujące majątkowe prawa i obowiązki zmarłego:
1) Prawa i obowiązki wynikające z części ogólnej kodeksu cywilnego, np.
a) prawo żądania odszkodowania z tytułu naruszenia dobra osobistego zmarłego,
b) prawa i obowiązki wynikające z instytucją uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub groźby,
c) uprawnienie do podniesienia zarzutu przedawnienia w przypadku dziedziczenia zobowiązania majątkowego.
2) Prawa i obowiązki wynikające z prawa rzeczowego, np.
a) własność lub udział we współwłasności,
b) użytkowanie wieczyste,
c) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
3) Prawa i obowiązki wynikające z zobowiązań, np.
a) prawa i obowiązki wynikające z umowy przedwstępnej,
b) prawo do odstąpienia od umowy,
c) roszczenia odszkodowawcze kontraktowe i deliktowe.
4) Prawa i obowiązki wynikające z dziedziczenia, np.
a) obowiązek zaspokojenia roszczeń z tytułu zachowku,
b) jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca zmarł, nie złożywszy takiego oświadczenia, oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone przez jego spadkobierców (art. 1017 k.c.).
5) Inne prawa i obowiązki majątkowe, np.
a) autorskie prawa majątkowe,
b) prawa i obowiązki wynikające z papierów wartościowych (np. weksel i czek),
c) prawa i obowiązki wynikające ze stosunku członkostwa w spółkach handlowych, z wyjątkami wskazanymi w ustawie.
Jak zostało już wyżej wskazane, w skład spadku nie wchodzą prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą. Dotyczy to w szczególności: wygaśnięcia stosunku pracy z chwilą śmierci pracownika, wygaśnięcia służebności osobistych, wygaśnięcia przysługujących zmarłemu dóbr osobistych itp. Co do zasady w skład spadku nie wchodzą także prawa i obowiązki majątkowe o charakterze publicznoprawnym, wynikające z innych dziedzin prawa poza prawem cywilnym, w szczególności prawa administracyjnego.
Oczywistością jest to, że w skład spadku nie wchodzą tylko aktywa, ale także pasywa, czyli długi. Do długów spadkowych należą także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku, koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek oraz obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń, jak również inne obowiązki (art. 922 § 3 k.c.).
Potencjalny spadkobierca może odmówić przyjęcia praw i obowiązków po zmarłym spadkodawcy poprzez odrzucenie spadku (temat ten zostanie przybliżony w późniejszym opracowaniu).
Skontaktuj się: Adwokat Gniezno.