W prawie rodzinnym istnieją negatywne przesłanki (przeszkody zawarcia) małżeństwa, które powodują, że w razie ich występowania małżeństwo nie może zostać zawarte. Jeżeli natomiast małżeństwo zostało jednak zawarte pomimo istnienia przeszkody małżeńskiej (ukrytej przez strony lub jedną ze stron), jest ono ważne do momentu, aż nie zostanie unieważnione przez Sąd na mocy prawomocnego orzeczenia.
Należy wyróżnić następujące przeszkody małżeńskie:
- Wiek – nie może zawrzeć małżeństwa osoba niemająca ukończonych lat osiemnastu. Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny (art. 10 § 1 k.r.o.). Unieważnienia małżeństwa zawartego przez mężczyznę, który nie ukończył lat osiemnastu oraz przez kobietę, która nie ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat szesnastu, lecz przed ukończeniem lat osiemnastu, może żądać każdy z małżonków (art. 10 § 2 k.r.o.). Nie można unieważnić małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku, jeżeli małżonek przed wytoczeniem powództwa ten wiek osiągnął (art. 10 § 3 k.r.o.). Jeżeli kobieta zaszła w ciążę, jej mąż nie może żądać unieważnienia małżeństwa z powodu braku przepisanego wieku (art. 10 § 4 k.r.o.).
- Ubezwłasnowolnienie całkowite – nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie (art. 11 § 1 k.r.o.). Unieważnienia małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia może żądać każdy z małżonków (art. 11 § 2 k.r.o.). Nie można unieważnić małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia, jeżeli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone (art. 11 § 3 k.r.o.).
- Choroba psychiczna albo niedorozwój umysłowy – Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa (art. 12 § 1 k.r.o.). Nie można unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby (art. 12 § 3 k.r.o.).
- Bigamia – Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim (art. 13 § 1 k.r.o.). Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny (art. 13 § 2 k.r.o.).
- Pokrewieństwo i powinowactwo – nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi (art. 14 § 1 k.r.o.).
- Przysposobienie – nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa przysposabiający i przysposobiony (art. 15 § 1 k.r.o.). Unieważnienia małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami może żądać każdy z małżonków (art. 15 § 2 k.r.o.).
Jak już wcześniej zostało wskazane, zawarcie małżeństwa mimo zaistnienia jednej z ww. wymienionych przeszkód małżeńskich, skutkuje tym, że małżeństwo pozostaje tak długo ważne dopóty, dopóki nie zostanie stwierdzona jego nieważność przez Sąd. Przeszkoda małżeńska nie powoduje zatem nieważności małżeństwa z mocy prawa. Co więcej, stwierdzenie nieważności małżeństwa powoduje, że małżeństwo przestaje być ważne dopiero od momentu uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie stwierdzenia nieważności małżeństwa. Jest to tzw. koncepcja unieważnialności małżeństwa.
Skontaktuj się: Adwokat Gniezno.